7 marca o godz. 16.00 w Chacie Kaszubskiej w Brusach Jagliach odbędzie się prelekcja pt. „Ksiądz płk Józef Wrycza w aktach Urzędu Bezpieczeństwa”. Postać jednego z najbardziej znanych pomorskich kapłanów z okresu II wojny światowej przybliży dr Alicja Paczoska z Instytutu Pamięci Narodowej (Delegatura w Bydgoszczy). Po wykładzie będzie można wziąć udział w dyskusji.

Życie i działalność księdza Józefa Wryczy była już wcześniej przedmiotem badań historyków. Ów kapłan, proboszcz Wiela i Tucholi, kanonik honorowy Kapituły Chełmińskiej, kapelan, pułkownik rezerwy, organizator konspiracji, doczekał się kilku biogramów w publikacjach poświęconych historii Pomorza. W literaturze historycznej zabrakło jednak wyczerpującej informacji o jego trudnościach z powojennym aparatem bezpieczeństwa. Można spotkać tylko wzmianki typu „wobec ataków ze strony władz lokalnych został w 1948 roku przeniesiony na dekanat do Tucholi”. Dokumenty wytworzone przez aparat bezpieczeństwa ukazują księdza Wryczę jako największego reakcjonistę w regionie, którego działalność wyraźnie szkodziła nowej władzy. Faktycznie od roku 1945 do 1961 tj. do śmieci, ksiądz Józef Wrycza poddany był stałej inwigilacji służb specjalnych. Już we wrześniu 1945 roku PUBP Chojnice zainteresowało się jego działalnością konspiracyjną w czasie okupacji w „Gryfie Pomorskim”. Założono na niego teczkę o kryptonimie „Gwiazda”. W drugiej połowie lat czterdziestych był podejrzany o odbudowę ruchu narodowego na Pomorzu. Później był represjonowany przez UB jako kapłan z powodu bezkompromisowego podejścia do spraw wiary i religii. W rozpracowaniu księdza Wryczy brało udział kilkunastu funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa i informatorów.

W maju 1940 r. porucznik Józef Dambek powołał Tajną Organizację Wojskową pod nazwą "Gryf Kaszubski". Organizacja scaliła istniejące na terenie Pomorza małe organizacje konspiracyjne.

Osobą, która połączyła te grupki, był ksiądz Józef Wrycza. Ksiądz urodził się w 1884 r. w Zblewie. W 1917 r. założył tajne Towarzystwo Młodzieży Polskiej, którego celem była odbudowa niepodległego państwa polskiego. W 1919 r. opowiadał się za zbrojną walką Polaków z niemieckim grenzschutzem. Aresztowany przez Niemców, został skazany na karę śmierci, jednakże na skutek działań wojennych wyszedł na wolność po pół roku. Wkrótce wstąpił do wojska generała Hallera i jako pierwszy kapelan Wojska Polskiego uczestniczył w zaślubinach Polski z morzem, które odbyły się 10 lutego 1920 r. w Pucku. Następnie został proboszczem w Wielu, gdzie doczekał wojny.

Aresztowany we wrześniu 1939 r., zbiegł żandarmom i przez cała wojnę ukrywał się na Pomorzu. Hitlerowcy wyznaczyli nagrodę za jego głowę, a on tym czasem patronował Organizacji Wojskowej "Młodzież Kaszubska" i pod pseudonimem "Rawicz" prowadził własną organizację pod nazwą "Koral". Na przełomie 1940 i 1941 r. doszło do spotkania porucznika Dambka i księdza Wryczy. W wyniku tego spotkania Wrycza zgodził się na objęcie funkcji prezesa organizacji "Gryf Kaszubski".

Spotkanie organizacyjne odbyło się w nocy z 6 na 7 lipca 1941 r. W zebraniu, obok innych osób, uczestniczył Franciszek Borzyszkowski. Wtedy zmieniono nazwę organizacji na "Gryf Pomorski". W działalności konspiracyjnej organizacja kierowała się zarządzeniami rządu emigracyjnego oraz Naczelnego Wodza. W tym czasie "Gryf" liczył około 18 tysięcy członków skupionych w 35 oddziałach. Grupy bojowe liczyły od 3 do 30 osób. Walkę zgrupowano w trzech rejonach: Kartuzy - Gdynia, Gdańsk - Tczew oraz Chojnie - Kościerzyna - Starogard Gdański. Samodzielne komendy funkcjonowały w Bytowie, Człuchowie, Grudziądzu, Królewcu, Sępólnie Krajeńskim, Świeciu i Tucholi.

Ksiądz Wrycza żył do 1961 r. i przez cały czas cieszył się szacunkiem, a jego postać otaczała legenda. Po wojnie współpracował z oddziałami Szendzielorza (Łupaszki). Szacunekbył tak duży, że przeszedł na innych członków rodziny.