Od początku lat osiemdziesiątych mieszkańcy Ziemi Zaborskiej artykułowali potrzebę budowy obiektu, spełniającego rolę muzeum regionalnego z wystawą eksponatów zebranych wśród miejscowej ludności, kolekcją dzieł lokalnych twórców, i centrum kultury południowych Kaszub. Przebudzenie świadomości regionalnej nastąpiło w 1980 roku, kiedy powstawał oddział Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, a jego założyciele jako pierwszy postulat podnosili potrzebę budowy muzeum regionalnego w Brusach dla zachowania dziedzictwa swoich przodków. Wśród osób założycieli wspominamy Joannę i Bernarda Andrzejczak, Józefa Chełmowskiego, Władysława Czarnowskiego, Romana Gadzałę, Zofię i Wandę Jagalskie, Jana Kloskowskiego, Alojzego Liedtke, Stefana Lepera, Rajmunda Mellera, Kazimierza Weltrowskiego.
Jednak dynamicznie zmieniająca się sytuacja polityczna nie pozwoliła na rozpoczęcie budowy i sprawiła, że myśl o budowie chaty odłożono na ponad dekadę.
Dopiero w 1993 roku odżyły dążenia do utworzenia ośrodka kultury regionalnej. Nowo wybrany Zarząd ZKP z ówczesnym prezesem Pawłem Pałuczakiem zmierzał do utworzenia Muzeum Kaszubskiego. Inicjatywa zgłoszona przez ZKP znalazła poparcie wśród władz samorządowych.
W 1995 roku w domu twórcy ludowego – Józefa Chełmowskiego w Brusach - Jagliach powołano Społeczny Komitet Budowy Muzeum. Przewodniczącym tego komitetu został Feliks Ryduchowski. Wówczas ustalono, że obiekt otrzyma nazwę „Dom Kaszubski w Brusach”. Kilka miesięcy trwała dyskusja związana z umiejscowieniem samego budynku. Pojawiały się głosy za lokalizacją w mieście Brusy, jednak przeważyła koncepcja jego usytuowania w Brusach - Jagliach w sąsiedztwie zabudowań twórcy ludowego Józefa Chełmowskiego.
W grudniu 1995 roku Urząd Gminy Brusy wykupił działkę o powierzchni jednego tysiąca siedmiuset siedemdziesięciu trzech metrów kwadratowych. Później opracowano miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego oraz wydano decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu.
W 1996 roku odbyło się spotkanie z Josefem Ruhlem – architektem z podobnego Komitetu Budowy Muzeum z miejscowości Herbstein w Niemczech, poświęcone koncepcji bryły architektonicznej chaty. Rozważano wykupienie starej chaty kaszubskiej. Ostatecznie jednak zadecydowano o budowie nowego obiektu. W ślad za tym ogłoszono konkurs na opracowanie projektu. Projektantem został mgr inż. arch. Jan Sabiniarz z Chojnic, odkrywca i propagator „architektury odchodzącego piękna” na Zaborach.
Projekt i wszystkie potrzebne zezwolenia gotowe były pod koniec 1997 roku. Jednak z przyczyn finansowych do rozpoczęcia inwestycji nie doszło. Pomimo tego mieszkańcy Brus o swoim marzeniu nie zapomnieli.
W 2001 roku ZKP ponowiło wniosek dotyczący rozpoczęcia przez samorząd gminy budowy chaty kaszubskiej w Brusach – Jagliach. Uchwała nr 4/2002 Walnego Zebrania Oddziału Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Brusach ze stycznia 2002 roku mówiła o przystąpieniu do budowy Muzeum Kaszubskiego w celu zabezpieczenia przed zniszczeniem i zapomnieniem ostatnich pamiątek i zbiorów kultury materialnej Ziemi Zaborskiej. Każda zwłoka powoduje niepowetowane straty w tych zbiorach. Było to zadanie priorytetowe dla oddziału – udział wszystkich członków, według własnych możliwości, przy realizacji tego zadania uznano za organizacyjny obowiązek. Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie w planie pracy na 2002 rok za budowę Muzeum Kaszubskiego w Brusach Jagliach uczyniło odpowiedzialnym Jerzego Fijasa – Burmistrza Brus.
W marcu 2002 roku odbyło się pierwsze spotkanie organizacyjne, w związku z rozpoczęciem budowy Muzeum Kaszubskiego w Brusach Jagliach, z udziałem władz samorządowych oraz rzemieślników z terenu gminy Brusy, którzy spontanicznie zaoferowali swoją pomoc przy budowie Chaty.
W 2002 roku zalano fundamenty.
Wiechę zawieszono we wrześniu 2003 roku.
W 2004 roku przebiegały prace nad wykończeniem i urządzeniem pomieszczeń. Zagospodarowano również teren wokół obiektu. Ostatnie prace związane przede wszystkim z wyposażeniem zakończono w tym roku.
Głównymi wykonawcami naszej Chaty były firmy rodzinne z gminy Brusy.
Solidne fundamenty z polnego kamienia położyła firma mistrza kamieniarstwa Kazimierza Weltrowskiego z Brus.
Konstrukcję drewnianą tego domu wykonała firma Romana Pestki z Męcikała.
Dach pokryła trzciną firma Waldemara Miloch z Brus.
Elementy stolarskie są dziełem naszych stolarzy – Henryka Szczepańskiego i Franciszka Kobusa z Brus.
Znaczną część robót wykonali pracownicy Zakładu Gospodarki Komunalnej w Brusach.
Ten przepiękny ogród jest dziełem firmy OGROL z Chojnic.
Pełny nadzór nad realizacją tego przedsięwzięcia sprawował Wydział Inwestycji i Rozwoju Gospodarczego Urzędu Miejskiego w Brusach na czele z dyrektorem mgr inż. Jackiem Domozychem.
Kierownikami budowy byli ś.p. Zbigniew Cuppa oraz Roman Bruski.
Jest wśród nas osoba, której szczególnie chciałbym podziękować w imieniu bruskiej społeczności i swoim własnym. To Pani Prezes Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska – Danuta Grodziska-Kozak, która osobiście zainteresowała się naszym pomysłem, służyła pomocą i radą, ale również pomogła zdobyć niezbędne fundusze.
Dzisiaj, po dwudziestu pięciu latach, spełnia się wreszcie nasze marzenie – jesteśmy świadkami inauguracji działalności Chaty Kaszubskiej w Brusach Jagliach – miejsca:
- współpracy ośrodków kulturalnych tego regionu,
- instytucji ochrony przyrody,
- spotkań twórców ludowych.
|
Archiwum
