Józef Chełmowski, artysta z Brus Jagliów został tegorocznym laureatem Pomorskiej Nagrody Artystycznej w kategorii Kultura regionalna. Pomorska Nagroda Artystyczna jest przyznawana co roku przez Kapitułę Konkursu dla najlepszych twórców, autorów najciekawszych wydarzeń minionego roku.
W tym roku kandydatury można było zgłaszać w kategoriach: literatura, muzyka, plastyka, teatr, kultura regionalna oraz za debiut roku, całokształt twórczości, wydarzenie kulturalne roku, za sprawowanie mecenatu kultury.
Pan Józef Chełmowski jest jednym z najbardziej znanych mieszkańców gminy Brusy i ambasadorem naszej kultury w Polsce i zagranicą – mówi burmistrz Brus, Jerzy Fijas. – Należy do najwybitniejszych i najbardziej wszechstronnych współczesnych ludowych twórców kaszubskich. Opinię tę potwierdzają liczne nagrody i wyróżnienia, zdobyte przez niego w konkursach krajowych oraz wystawy zagraniczne. Cieszę się, że jury Pomorskiej Nagrody potwierdziło naszą opinię. Zgłaszając jego kandydaturę zwróciliśmy szczególną uwagę na związek artysty z ziemią rodzinną – Zaborami, do której nawiązuje poprzez tematykę swoich prac.
W 2000 roku Pomorską Nagrodę Artystyczną w kategorii kultura regionalna otrzymał Międzynarodowy Festiwal Folkloru „Dni Kultury Kaszubskiej” oraz w kategorii Nagroda Publiczności jego twórca, Władysław Czarnowski.
 | | Józef Chełmowski przy pracy |
Józef Chełmowski urodził się 26 lutego 1934 w miejscowości Brusy Jaglie. Tam, w malowniczym obejściu pełnym własnoręcznie wykonanych rzeźb, mieszka do dzisiaj. Kaszuba z dziada pradziada. Artysta ludowy o wielu zainteresowaniach: rzeźbi, maluje, wykonuje projekty architektoniczne i instrumenty muzyczne. Swoją filozofię, związaną nierozerwalnie z kaszubską religijnością, wyraził najdobitniej w Apokalipsie św. Jana. Twórczością artystyczną zajął się późno - w wieku ok. 40 lat. Dopiero w 1972 roku po raz pierwszy wysłał swe prace na konkurs „Rzeźba ludowa Polski Północnej”. Odtąd uczestniczył we wszystkich ważniejszych imprezach w Polsce. Niezwykle oryginalna twórczość jest tematycznie zróżnicowana: porusza zagadnienia filozoficzne, moralne, zawierające treści związane z ludzkim losem, regionalne, polityczne, historyczno-patriotyczne, sakralne. Swe dzieła opisuje w języku polskim, szwedzkim, arabskim, najczęściej jednak posługuje się znanym z rodzinnego domu językiem południowych Kaszub. Jego trzy prace dotyczące m.in. Solidarności były podczas stanu wojennego internowane z powodu „zagrożenia”, jakie stanowiły dla ładu społecznego i spokoju publicznego. Przed wjazdem do zagrody stoi kapliczka przedstawiająca alegorię trzech ataków władzy ludowej na naród polski. Dzieła tego artysty mają niezaprzeczalne cechy tradycyjnej sztuki ludowej, nie brakuje w nich jednak elementów wprowadzonych przez twórcę wg własnych pomysłów i inwencji. Tworzy przeważnie w drewnie lipowym. W jego pracach dominuje zwarta rzeźbiarska bryła podkreśloną polichromią oraz dbałość o to, by wszystkie elementy dzieła były zharmonizowane i czytelne. Chełmowski podjął zanikającą na Pomorzu sztukę malowania na szkle i ją spopularyzował. Często stosuje dwie warstwy szkła, by uzyskać efekt przestrzenności i wielowymiarowości. W pracach tych nawiązuje do tradycyjnego wzornictwa kaszubskiego. Tą techniką namalował m.in. stacje drogi krzyżowej do kościoła w Kaliszu Pomorskim. Należy do rzadkich twórców wykonujących kapliczki przydrożne. Pojawiają się w nich nie tylko sceny religijne, ale również patriotyczne. Wykonał trzy rzeźby do Ołtarza Papieskiego w Sopocie. Jego twórczość pozbawiona jest schematyzmu, pełna szczerości, naiwności i wzruszająca niekonwencjonalnymi pomysłami. Wypływa ze szczerego, spontanicznego spojrzenia na otaczającą rzeczywistość, bez zahamowań, jakie niesie profesjonalizm. Motywy i inspiracje płyną z czterech źródeł: obserwacji życia codziennego w najbliższym wiejskim otoczeniu, analizy zachowań ludzi, którzy coś tworzą lub niszczą w skali całego globu, oglądu tego, co dzieje się w naszym regionie oraz obszaru metafizyczno-religijnego. Największym osiągnięciem życia jest obraz „Apokalipsa” o długości 55 metrów. Dzieło to jest przełożeniem na język obrazu Apokalipsy Świętego Jana.
Józef Chełmowski posiada cenną kolekcję rękodzieła ludowego, w domu urządził stałą wystawę w formie muzeum regionalnego. Odwiedzają go licznie turyści z Polski, Niemiec i krajów skandynawskich. Najliczniejsze zbiory jego prac znajdują się w Muzeum Etnograficznym w Toruniu, Muzeum Zachodnio-Kaszubskim w Bytowie, Muzeum Okręgowym im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Muzeum Etnograficznym w Chojnicach.
 | | Ogród Chełmowskiego |
|
Archiwum
