27 września br. w Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej Wejherowie odbyła się promocja 2 książek z cyklu „Pro memoria”, poświęconych życiu i twórczości Ryszarda Stryjca (1932-1997) oraz Stanisława Pestki (1929-2015). Są to publikacje, które w sposób bardzo obszerny i wszechstronny przedstawiają życie oraz dorobek twórczy obu artystów.

Ryszard Stryjec był znany i ceniony w dziedzinie grafiki, malarstwa i rzeźby. Stanisław Pestka natomiast był dziennikarzem, felietonistą i poetą. Drugi z twórców jest szczególnie bliski Gminie Brusy, ponieważ Pestka, znany jako Jan Zbrzyca, pochodził z Rolbika i często w swoich utworach nawiązywał do rodzinnych, kaszubskich stron. Ponadto Pestka, 29 czerwca 2006 roku na mocy uchwały Rady Miejskiej otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta i Gminy Brusy.

Wydawnictwa „Pro memoria Ryszard Stryjec (1932-1997)” oraz „Pro memoria Stanisław Pestka (1929-2015)” mają charakter dokumentacyjny, wzbogacony licznymi fotografiami, fotokopiami rękopisów, listów, grafik oraz niepublikowanych dokumentów. Warto dodać, że seria książek „Pro memoria” liczy na dzień dzisiejszy 26 pozycji. Materiał do nich zebrał, opracował oraz wstępem i przypisami opatrzył prof. Józef Borzyszkowski. Publikacja dotycząca Stanisława Pestki powstała w koedycji Instytutu Kaszubskiego w Gdańsku i Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej. Wydanie dofinansowano ze środków: Dziekana Wydziału Historycznego Uniwersytetu Gdańskiego, Województwa Pomorskiego, Powiatu Wejherowskiego oraz Gminy Brusy. Dzieli się ona na VI części, z których ostatnia poświęcona jest wspomnieniom rodziny, przyjaciół i wielbicieli twórczości Jana Zbrzycy. Wśród wspomnień, swoimi przemyśleniami podzielili się pan Władysław Czarnowski – założyciel Kaszubskiego Zespołu Folklorystycznego „Krëbane” oraz pani Janina Głomska – publicystka i poetka.

Jan Zbrzyca – życiorys

Stanisław Pestka urodził się 8 kwietnia 1929 r. w Rolbiku. Ukończył liceum w Kościerzynie i polonistykę na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. Był nauczycielem, pracował jako dziennikarz, w latach 1969-72 i 1990-1994 - redaktorem naczelnym „Pomeranii”. Jako poeta kaszubski rodem z Rolbika zadebiutował w latach 70. Ma na swoim koncie kilka tomików wierszy, które zdaniem krytyków wyznaczyły nowe drogi poezji kaszubskiej. Poezja Jana Zbrzycy jest osadzona w kaszubskiej tradycji. Jest tu nostalgia za rodzinnymi stronami, są odwołania do kultury uniwersalnej. Bogaty język zadziwia neologizmami. Autor wspominał w swoich utworach dom rodzinny i swoją rodzinę, w której mówienie po kaszubsku było czymś naturalnym. Powtarzał, że to na Zaborach osłuchał się z mową kaszubską, to jego mała ojczyzna: Widno, Kaszuba, Laska, Zbrzyca. Stanisław Pestka był twórcą wyjątkowym. Jego refleksja o języku kaszubskim doprowadziła do przeświadczenia, że nie może to być tylko język do opowiadania dowcipów. Powinien wyrażać wszystko, nawet abstrakcyjne rzeczy. Tomiki jego wierszy usiłują więc zmierzyć się – w myśl tego stwierdzenia - nie tylko z pożegnaniem ukochanych i wspomnieniem matki, także ze zmysłową urodą świata, jego problemami, bolesnymi kartami historii, np. zagładą Żydówek w Leśnie, opisują realia południowych Kaszub, rodzinnych stron poety. Stanisław Pestka w swej twórczości poruszał ważne i ciekawe dla Kaszub i Pomorza tematy kulturalne, społeczne i polityczne. Jan Zbrzyca był również wyrazicielem najważniejszych myśli ruchu kaszubskiego. Zawsze twierdził, że Kaszubi mają język, który jest czymś więcej niż dialekt. Od nich samych zależy, jaką pójdą drogą i czy pozostaną wierni dwóm ojczyznom - polskiej i kaszubskiej. Żeby nie rozpłynęli się w coraz bardziej zunifikowanym świecie, muszą czerpać z rodzinnej gleby, tak jak czynił to ten wielki poeta. W dorobku publicystycznym twórcy znajdziemy wiele reportaży, broszur i felietonów. Ponadto Stanisław Pestka sprawdzał się także jako pisarz, twórca takich książek jak: „W kręgu kaszubskiego kaduceusza” (1983) i „W stolëcë chmurników” (2011). Nie można zapomnieć także o staraniach Jana Zbrzycy w powstanie Kaszubskiego Liceum Ogólnokształcącego w Brusach. Twórczy dorobek Jana Zbrzycy doceniono wieloma nagrodami, m.in.: Medalem Stolema (1975), Pieczęcią Świętopełka Klasy Złotej (1991) i gdańskim Medalem ks. Mestwina II (2013). Ponadto 29 czerwca 2006 roku Rada Miejska w Brusach na mocy uchwały Nr XXV-240/2006 przyznała autorowi tytuł Honorowego Obywatela Miasta i Gminy Brusy. Stanisław Pestka zmarł 2 kwietnia 2015 roku w Gdańsku.

Tekst: Gmina Brusy, na podst. inf. Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubskiej w Wejherowie.

Foto: Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubskiej w Wejherowie, Gmina Brusy.